“Yeterince çalışırsam başarırım.” Bu cümle, birçok kadının kariyer yolculuğunda kendine rehber edindiği bir inanç. Ancak bazen ne kadar çok çalışsanız, ne kadar donanımlı olsanız, bir yerde tıkanırsınız. Görünmez bir duvara çarparsınız. İşte o duvar, cam tavandır. Ne yazık ki hâlâ birçok kadın, bu görünmez bariyerin gölgesinde potansiyelini tam anlamıyla gerçekleştiremiyor. Cam tavan çoğu zaman bir cümlede gizlidir. “Sen bu pozisyon için fazla duygusalsın,” “Sen çok iyisin ama biraz daha otoriter bir profil arıyoruz,” ya da “Çocuğun varken bu işi nasıl yürüteceksin?”
Kadınlara söylenen bu sözler, onların yeterliliğini değil, toplumun beklentilerini yansıtır. Oysa yetenek, cinsiyet tanımaz. Liderlik potansiyeli kadın ya da erkek değil, cesaret ve vizyon meselesidir. Peki, bu engeli nasıl görünür kılabiliriz ve en önemlisi, nasıl aşarız?
Cam tavanı aşmanın ilk yolu, onun varlığını kabul etmektir. “Ben hayal görmüyorum, bu gerçek,” diyebilmektir. Sonra da o tavanı çatlatacak küçük ama kararlı adımlar başlar:
Sorgula: Neden terfi alamadın? Gerçekten yeterli değil miydin, yoksa senin yerin “uygun” görülmedi mi?
Destek Ara: Yalnız olmadığını unutma. Mentorluk, kadın dayanışma grupları, ilham veren hikâyeler senin motivasyonunu taze tutar.
Yetersizlik Hissini Reddet: Erkekler çoğu zaman %60 hazır olduklarında başvururken, kadınlar %100’ü bekliyor. Sen hazırsın.
Rol Model Ol: Cam tavanı kırmak sadece seninle ilgili değil. Senin kırdığın her kat, arkandan gelenlere açılan bir yol olur.
Serpil Timuray – Uluslararası Arenada Bir Türk Kadını: “Kadınların potansiyeli engellenemez, yeter ki onlara fırsat verilsin.”
Serpil Timuray, Vodafone Grubu’nun dünya çapındaki en üst düzey yöneticilerinden biri. Bugün Avrupa, Afrika ve Asya’da milyonlarca insanın hayatına dokunan stratejilere yön veriyor. İş dünyasının küresel zirvesine ulaşan az sayıda Türk kadından biri. Ancak oraya giden yol hiç de kolay olmadı. Zaman zaman “kadın lider” olarak değil, sadece “lider” olarak görülmek için fazladan çalıştı, kendini tekrar tekrar ispat etti. O, kendi tavanını kırmakla kalmadı; Türkiye’den çıkan kadınların global ölçekte nasıl fark yaratabileceğini tüm dünyaya gösterdi.
Sümeyye Boyacı – Engel Tanımayan Bir Ruh: “Kolum yok ama kanatlarım var.”
Sümeyye Boyacı, doğuştan iki kolu olmadan dünyaya gelen bir genç kadın. İlkokulda kendi çabasıyla resim yapmaya başladı, ayaklarıyla. Ardından yüzme sporuna yöneldi. Hiçbir engeline aldırmadan milli sporcu oldu ve Türkiye’yi uluslararası arenada temsil etmeye başladı. Paralimpik yüzmede Avrupa ve dünya şampiyonlukları kazandı. Eğitim geçmişi ya da fiziksel sınırlamaları, onun için hiçbir zaman bir “tavan” oluşturmadı. O, cam tavanı fiziksel değil, zihinsel bir engel olarak gördü ve kırmayı başardı. Onun azmi, sadece engelli bireyler için değil, tüm kadınlar için de ilham vericidir. “Koşullar ne olursa olsun, eğer bir yol varsa yürünür.”
Canan Dağdeviren – Bilimin Sınırlarını Zorlayan Kadın: “Bilim kadını olmak, sadece laboratuvarda değil, hayatta da mücadele etmektir.”
Fizikçi ve malzeme bilimci Canan Dağdeviren, MIT (Massachusetts Institute of Technology) Media Lab’de görev yapan ilk Türk bilim insanı oldu. Henüz genç yaşında geliştirdiği giyilebilir kalp pili teknolojisiyle tüm dünyanın dikkatini çekti. Kadınların mühendislik ve bilim gibi “erkek işi” görülen alanlarda görünmez olduğu bir dünyada, o azmi ve tutkusu sayesinde bu algıyı yerle bir etti. Dağdeviren, sadece bilimi değil, kadınların hayallerini de ileriye taşıdı. Onun hikâyesi, laboratuvar önlüğüyle bile cam tavanların kırılabileceğinin kanıtı.
Güler Sabancı – Cam Tavanı Kıran Bir Lider: “Kadınlar olarak kendimizi ikinci sınıf görmemekle başlamalıyız.”Güler Sabancı, Türkiye’nin en büyük holdinglerinden biri olan Sabancı Holding’in ilk kadın yönetim kurulu başkanı olarak, yıllarca süren erkek egemen iş dünyasında kendi yolunu açmayı başardı. Şirketin zirvesine sadece aile soyadının değil, vizyonunun, çalışkanlığının ve kararlılığının etkisiyle çıktı. Kadınların iş dünyasında “destekleyici rolde” kalması beklenirken, o; yöneten, dönüştüren ve ilham veren bir lider oldu. Bugün Sabancı Üniversitesi’nin kurulmasından başlayarak sanata ve eğitime uzanan pek çok sosyal projeye öncülük ediyor. Güler Sabancı, cam tavanı yalnızca kendi için kırmadı; onun sayesinde pek çok genç kadın, artık zirveyi hedeflemenin bir hayal değil, gerçek olduğunu biliyor.
Her kadın, bir diğerine yol açar. Bugün senin cesaretle attığın adım, belki yarın bir başka kadının korkmadan yürümesini sağlayacak. Cam tavanlar güçlü görünebilir. Ama unutmamalıyız ki onlar kırılabilir; yeter ki birlikte hareket edelim. Cam tavanı kırmak, sadece daha fazla kadın yönetici görmek değil; her kadının eşit fırsatlara, eşit söze ve eşit saygıya sahip olduğu bir dünya yaratmaktır. Bu mücadele yalnızca bireysel başarılarla değil, kolektif dayanışmayla mümkün olur. Kadınlar olarak birbirimizi desteklediğimizde, ilham verdiğimizde, ses çıkardığımızda bu görünmez engeller birer birer yok olacak. Belki bugün hâlâ bazı kapılar yüzümüze kapanıyor, bazı salonlara kolayca alınmıyoruz. Ama unutma, kapı açılmıyorsa, cam tavana çarptıysan, o camı kırma gücü senin içinde var. Her çatlak, bir umut ışığıdır ve o ışık çoğaldıkça, gökyüzü hepimize açılır. Çünkü tavanlar ne kadar cam olursa olsun, biz gökyüzüne aitiz.
